جدیدترین روش های درمان سینوزیت مزمن (۲۰۱۸)

سینوزیت مزمن یک شرایط التهابی ماندگار در یک یا چند سینوس است. نسبت این بیماری کمتر از سینوزیت حاد است اما به نظر می رسد در تمامی گروه های سنی شایع باشد.

درمان های مختلفی ممکن است انجام شود. در صورتی که درمان های دیگر موفقیت آمیز نبودند عمل جراحی برای بهبود مجرای (drainage ) سینوس، گزینه ای است که معمولا به خوبی جواب می دهد.

سینوس ها چه هستند؟

سینوس ها فضاهایی کوچک و پر از هوا درون پیشانی و گونه هستند. سینوس ها، وظیفه تولید مخاط هایی را دارند که از طریق کانال های کوچک متصل به کانال بینی تخلیه می شوند.

سینوزیت چیست؟

سینوزیت به معنای التهاب سینوسی است. بیشترین دلیل ایجاد سینوزیت، عفونت است. سینوس های گونه (آرواره ای- فکی) بیشترین آسیب پذیری را دارند. سینوزیت حاد به این معنی است که عفونت به سرعت (بیش از چند روز) پیشرفت می کند و مدت زمان کوتاهی باقی می ماند. بسیاری از موارد سینوزیت حاد یک هفته یا بیشتر به طول می انجامد، اما اگر این زمان ۲-۳ هفته بشود (یعنی طولانی تر از اغلب سرماخوردگی ها) غیر معمول نیست.

گاهی اوقات مدت زمان بیشتری به طول می انجامد. زمانی گفته می شود سینوزیت حاد است که از ۴ تا ۳۰ روز طول بکشد حاد و اگر از ۴ تا ۱۲ هفته طول بکشد، نیمه حاد گفته می شود. دوره بیماری متوسط در سینوزیت حاد شایع است و بسیاری از مردم با احساس سرما درجاتی از آن را دارند. سینوزیت حاد شدید شایع نیست. اکثر مردم تنها یک یا دو دوره ازاین سینوزیت حاد را در زندگی خود تجربه می کنند. با این حال، برخی از مردم در معرض (تکرار) سینوزیت حاد هستند.

سینوزیت مزمن به این معنی است که سینوزیت پایدار و طولانی تر از ۱۲ هفته طول می شود. سینوزیت مزمن غیرشایع است.

چگونه به سینوزیت مزمن دچار می شوید؟

در اغلب موارد سینوزیت مزمن پس از عفونت سینوزیت حاد ایجاد می شود. اغلب موارد سینوزیت حاد در عرض ۲-۳ هفته، شاید خیلی زودتر از بین می رود. در بعضی از موارد علائم از بین نمی روند و همیشگی (مزمن) می شوند. موارد زیر باعث سینوزیت حاد می شود که ممکن است باعث سینوزیت مزمن شود.

⚠ سرماخوردگی یا آنفلوانزا

در بیشتر موارد، سینوزیت حاد از بیماری سرماخوردگی یا آنفلوآنزا پیشرفت می کند. سرماخوردگی و آنفلوانزای ناشی از میکروب هایی به نام ویروس است که ممکن است به سینوس ها گسترش یابد. عفونت ممکن است قبل از پاکسازی ویروسی باقی بماند و باعث ایجاد عفونت ویروسی سینوس شود. در تعداد کمی از موارد، میکروب ها که باکتری نامیده می شوند به عفونت اضافه می شوند که با ویروس آغاز می شود. این حالت می تواند یک عفونت باکتریایی سینوسی ایجاد کند که می تواند عفونت را بدتر کند، طول عمر بیشتری داشته باشد و باعث ایجاد آسیب بیشتر یا تغییر در پوشش سینوس شود.

⚠ عفونت دندانی

در بعضی موارد، عفونت از یک دندان آلوده به سینوس گونه (فک) گسترش می یابد.

⚠ سایر عوامل خطر عفونت سینوسی

در برخی افراد یک یا چند فاکتور وجود دارد که ممکن است سینوس های آنها را مستعد ابتلا به عفونت کند. سینوزیت حاد ممکن است به سینوزیت مزمن پیشرفت کند زیرا یکی از مشکلات زیر وجود دارد. این عوامل عبارتند از:

۱- آلرژی بینی (رینیت آلرژیک)آلرژی ممکن است باعث تورم بافت ها در داخل کانال بینی و مسدود کانال های تخلیه سینوس شود. این امر باعث می شود که سینوس ها بیشتر به عفونت حساس باشند.۲- علل دیگر انسداد کانال های تخلیه سینوسی– رشد (پولیپ بینی) – وجود اشیایی که به داخل بینی (مخصوصا در کودکان، مانند نخود یا دانه های پلاستیکی) فشار می آورند. – آسیب یا جراحی صورت – برخی ناهنجاری های مادرزادی۳- آسم۴- فیبروز (فساد بافت) کیستیک۵- سیستم ایمنی ضعیفمثلا افراد مبتلا به اچ آی وی، افرادی که شیمی درمانی می کنند و غیره. یک سیستم ایمنی ضعیف باعث می شود شما بیشتر به هر گونه از عفونت مبتلا شوید. عفونت های قارچی علل نادر سینوزیت هستند و اغلب در افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف اتفاق می افتند.۶- اختلالات التهابی مانند گرانولوماتوز وگنر یا سارکوئیدوز۷- بارداریبارداری باعث می شود شما بیشتر به التهاب بینی (رینیت) مبتلا شوید.۸- دیسکینزی سلیاری (مویی) اولیه / سندرم کارداگانر۹- تومورهای نادر بینی۱۰- سیگار۱۱- دیابت

۱۲- استعمال موادی که باعث تخریب پوشش بینی می شوند (مانند کوکائین)

۱۳- آسیب قبلی به بینی یا گونه

اگر سینوزیت مزمن پس از عفونت حاد سینوسی ایجاد شود، ممکن است هم چنان علائمی داشته باشید حتی اگر عفونت رفته باشد. (به همین دلیل است که درمان سینوزیت مزمن با دوره نرمال آنتی بیوتیک اغلب کار نمی کند.) پس از ابتلا به عفونت، علائم پایدار ممکن است به علت ترکیبی از عوامل باشد. مثلا:

● تخلیه ضعیف سینوس آسیب دیده – کانال تخلیه سینوس ممکن است به طور کامل یا تا حدی مسدود شود.

● ایجاد یک مخاط در سینوس

● تغییرات التهابی ناشی از عفونت در پوشش سینوس

● در نتیجه این موارد عفونت گاهی بر می گردد.

گاهی اوقات یک آلرژی پایدار می تواند سبب التهاب سینوسی و تورم یا انسداد کانال تخلیه شود.

علائم سینوزیت مزمن چیست؟

برجسته ترین نشانه آن معمولا انسداد بینی (گرفتگی بینی) است. هم چنین یکی از موارد زیر ممکن است رخ دهد:

– آبریزش بینی: خروجی بینی ممکن است سبز/ زرد باشد. – کاهش حس بویایی -درد در سینوس آسیب دیده

با این حال، درد ویژگی اصلی سینوزیت مزمن نیست (برخلاف سینوزیت حاد). در بسیاری از موارد احساس ناراحتی ملایم و یا ناراحتی ملایم نسبت به درد بیشتر است.

شدت علائم شما ممکن است کم و زیاد شود. این علایم ممکن است در اوایل سینوزیت حاد بدتر باشند. سپس ممکن است کاهش پیدا کنند و به همان اندازه شدید نباشند، و سطح پایینی از علایم هم چنان باقی بماند. (به عنوان مثال، شما ممکن است فقط دچار گرفتگی بینی، به جای یک بینی کاملا مسدود شده، و هم چنین برخی ناراحتی های خفیف در صورت داشته باشید.) پس از آن ممکن است بخش دیگر سینوزیت حاد شروع شود که در آن علائم بدتر می شود. برای تشخیص سینوزیت مزمن، علائم باید بیش از ۱۲ هفته به طول بیانجامد.

آیا به آزمایش نیاز دارم؟

معمولا پزشک بر اساس علائم شما سینوزیت مزمن را تشخیص می دهد. ممکن است سؤالاتی بپرسند تا مشخص شود که آیا یک مشکل اساسی باعث ایجاد سینوزیت مزمن شده است. به عنوان مثال، آسم، آلرژی بینی (رینیت آلرژیک)، عفونت مزمن دندانپزشکی، و غیره. پزشک هم چنین ممکن است بینی شما را بررسی کند تا هرگونه اختلالات مشخص یا انحراف در بینی شما بررسی شود و به دنبال مشکلات دیگر مانند رشد(پولیپ بینی) باشد.

اگر سینوزیت مزمن را درمان کنید که با روش های آسانی قابل درمان نیست، ممکن است دکتر شما را به متخصص گوش، بینی و گلو ارجاع دهد. متخصص ممکن است آزمایشهای مختلفی به عنوان مثال، اسکن سینوس ها یا نگاه دقیق به حفره بینی انجام دهد تا ببیند علت اصلی ابتلا شما به سنوزیت مزمن پیدا شود (ذکر شده در بالا).

درمان سینوزیت مزمن چیست؟

✅ اگر شما هر یک از موارد مشخص شده را داشته باشید که منجر به سینوسیت مزمن یا ادامه آن می شود، درمان آن می تواند به بهبود شما کمک نماید. برای مثال، درمان بیماری بینی (رینیت آلرژیک)، درمان عفونت دندان پزشکی، درمان آسم، درمان عفونت قارچی و…

✅ اجتناب از چیزهایی که ممکن است علائم شما را بدتر کند.

✅ اگر سینوزیت مزمن دارید و سیگاری هستید، ممکن است متوجه شوید که اگر سیگار را ترک نکنید، علائم شما بهبود نمی یابد. این موضوع به خصوص در مورد آلرژی شما نیز صادق است. اگر شما مستعد ابتلا به سینوزیت مزمن هستید، همچنین باید به خوبی بهداشت دهان و دندان را تمرین کنید، زیرا سینوزیت ممکن است به علت عفونت دندان ایجاد شود.

✅ غواصان دریایی با مشکلات بینی یا سینوس باید از پیامدهای احتمالی جدی سینوس ناشی از تغییر فشار آب آگاه باشند.  Barotrauma در معرض سینوس ها می تواند عوارض جانبی مانند عفونت جدی و آسیب اعصاب در صورت و چشم را به دنبال داشته باشد. اگر سینوزیت مزمن دارید و قصد شیرجه زدن دارید، باید با پزشک خود مشورت کنید.

✅ پرواز با هواپیما ممکن است سبب افزایش درد در صورت انسداد کانال تخلیه سینوس شود. با تغییر فشار هوا در هواپیما، فشار بین سینوس ها و خارج از آن، به دلیل انسداد برابر نیست. وقتی که هواپیما در حال نشستن باشد، درد بدتر می شود.

درمان دارویی سینوزیت مزمن

داروهایی که ممکن است استفاده شود عبارتند از:

● استروئیدها برای پوشش دادن بینی با استفاده از اسپری ها (مانند اسپری بریس بولومتازون) یا قطره ها برای همه انواع سینوزیت مزمن توصیه می شود؛ زیرا این ها به کاهش التهاب کمک می کنند. یک دوره طولانی ممکن است توصیه شود؛ به عنوان مثال، برای سه ماه. گاهی اوقات، اگر علائم شدید باشد، ممکن است یک دوره از قرص های استروئیدی به صورت دهانی پیشنهاد شود. این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.

● دوره های طولانی مدت آنتی بیوتیک ها (۳-۴ هفته) گاهی مفید هستند، اما بهتر است پس از ارزیابی کامل توسط متخصص گوش، بینی و گلو استفاده شود.

● اگر عفونت قارچی سینوسی (نادر) دارید، داروهای ضد قارچ مورد نیاز است.

اگر علایمی شدیدتر از علایم سینوزیت مزمن را دارا هستید، یکی از موارد زیر ممکن است استفاده شود :

● مسکن ها مانند پاراستامول یا ایبوپروفن معمولا درد را کاهش می دهد. بعضی مواقع مسکن های شدید مانند کدئین برای مدت کوتاهی مورد نیاز هستند

● گاهی اوقات از اسپری های بینی یا قطره های ضد انعقاد استفاده می شود. شما می توانید آن ها را از داروخانه ها خریداری کنید. ممکن است اندکی انسداد بینی را برطرف نمایند. نباید بیش از ۵-۷ روز از اسپری ضد انعقاد یا قطره استفاده کنید. زیرا استفاده بیش ار حد آن سبب اختلاط خون در بینی می شود.

● استفاده از پک هایی که گرم کننده صورت هستند سبب کاهش درد می شود.

● یک محلول نمکی بینی ممکن است برای کاهش تراکم و انسداد داخل بینی مفید باشد.

● گاهی اوقات پزشکان ممکن است دوره کوتاهی از آنتی بیوتیک ها را توصیه کنند، در صورت بر این باورند که میکروب ها (باکتری ها) عفونت ایجاد کرده اند.

درمان جراحی سینوزیت مزمن

اگر شرایط با درمان های فوق پیشرفته بهبود نیابد، عمدتا جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. هدف اصلی جراحی بهبود تخلیه سینوس آسیب دیده است. شایع ترین عمل جراحی آندوسکوپی سینوسی (FESS) نامیده می شود که شامل یک جراحی با ورود اندوسکوپ در بینی می شود. آندوسکوپ مورد استفاده برای این روش یک ابزار سفت و سخت نازک است که دارای لنز است. آندوسکوپ اجازه می دهد تا دید دقیق بزرگ در داخل بینی داشته باشید.

جراح می تواند باز بودن کانال های تخلیه سینوس را ببیند. سپس او می تواند هر گونه بافتی را که مانع از تخلیه سینوس آسیب دیده است، حذف کند. این عمل می تواند تخلیه و تهویه سینوسی را بهبود بخشد و به بازسازی عملکرد طبیعی سینوسی کمک کند. این عمل آسیب کمی (حداقل پیش روی) دارد و معمولا در کاهش علائم سینوزیت مزمن، میزان موفقیت بالایی دارد.

یک نوع جراحی جدید به تازگی استفاده می شود که عبارت است از انبساط کاتتر بالون از روزنه سینوس پارانازال که در آن  یک بالون کوچک را از طریق یک لوله انعطاف پذیر در سوراخ بینی وارد می کنند و به سینوس مسدود شده فشار می دهند. بالن به اندازه ای پر می شود که ناحیه مسدود شده را پوشش دهد. سپس بالون خالی و برداشته می شود. با استفاده از این روش، شانس بهبودی زیادی وجود دارد و سینوس می تواند به خوبی عمل تخلیه را انجام دهد.

در بعضی مواقع ممکن است جراح بینی ،پولیپ بینی را بردارد یا برخی از استخوان های درون بینی که باعث ایجاد مشکل شده اند را بهبود بخشد.

آیا سینوزیت مزمن عوارض جانبی دارد؟

زندگی با سینوزیت مزمن درمان نشده ممکن است با نشانه های مداوم آن ناخوشایند باشد، اما عوارض جدی ندارد. عفونت سینوسی (به ندرت) به مناطق مجاور مانند اطراف چشم، به استخوان های مجاور، خون و یا مغز می رسد. کودکان نسبت به بزرگسالان مستعد ابتلا به این عوارض هستند. تورم یا قرمزی پلک یا گونه در کودک مبتلا به سینوزیت باید فورا به پزشک گزارش شود.

دکتر سید محمد لاجوردی متخصص گوش، حلق، بینی و جراح بینی

برای پرسش از دکتر بر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.